H Γαλλία θέλει ιδιωτικοποιήσεις, η Αγγλία κοινωνικοποιήσεις !

Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

Έχει ο καιρός γυρίσματα! Το 1979-80, με την εκλογή της Θάτσερ στη Βρετανία και του Ρέιγκαν στις ΗΠΑ, άρχιζε η επέλαση ενός παγκόσμιου ρεύματος «νεοφιλελευθερισμού», που συντάραξε όλη την ανθρωπότητα, τερματίζοντας, μαζί με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, τον (σύντομο κατά Χομπσμπάουμ) Εικοστό Αιώνα του Κρατισμού και του Κράτους Πρόνοιας, που είχε προηγηθεί.

Αυτό το κύμα, ο «κύκλος» του νεοφιλελευθερισμού συνέβαλε, αλλά και ενισχύθηκε, από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και του λεγόμενου «Υπαρκτού Σοσιαλισμού».

Παρά τις πολύ μεγάλες παραχωρήσεις που έκαναν στους νεοφιλελεύθερους και τις «Αγορές», ιδίως με τη συνθήκη του Μάαστριχτ, παραχωρήσεις η σημασία των οποίων δεν φάνηκε αμέσως, Γαλλία και Γερμανία διατήρησαν όλη αυτή την περίοδο αρκετά από τα χαρακτηριστικά του κράτους πρόνοιας, του κρατικού σχεδιασμού και παρεμβατισμού και ενός ουσιαστικά «σοσιαλδημοκρατικού» κοινωνικού συνεταιρισμού, που χαρακτήρισαν τον ευρωπαϊκό πυρήνα μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Σήμερα το δίπολο αυτό μοιάζει να αντιστρέφεται, τουλάχιστο μεταξύ Λονδίνου και Παρισιού.

Στο Παρίσι ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν (πρώην τραπεζίτης των Ρότσιλντ) κατάφερε να περάσει σημαντικές, πρωτοφανείς για τα γαλλικά δεδομένα μεταβολές της εργατικής νομοθεσίας, χωρίς να σημειωθεί καμία από τις αντιδράσεις που πολλοί προέβλεπαν. Τώρα έχει βάλει σαν στόχο την ιδιωτικοποίηση των σιδηροδρόμων, που είναι το «στολίδι» του γαλλικού κρατικού τομέα της οικονομίας. Αυτή η ιδιωτικοποίηση δεν γίνεται μόνο για οικονομικούς λόγους. Εκατομμύρια Γάλλοι χρησιμοποιούν καθημερινά τα τραίνα και η ιδιωτικοποίησή τους είναι και ένας τρόπος να αλλάξουν τα μυαλά ενός λαού που μεγάλο μέρος της ελίτ του τον κατηγορεί μόνιμα για παρωχημένη εμμονή στον κρατισμό, τα υποτιθέμενα σοσιαλιστικά προνόμια διαφόρων κατηγοριών εργαζομένων και την απαίτηση ισχυρής κοινωνικής προστασίας.

Την ίδια ώρα όμως που συμβαίνουν αυτά στις όχθες του Σηκουάνα, τελείως αντίστροφα φαινόμενα παρατηρούνται στις όχθες του Τάμεση, όπου το Εργατικό Κόμμα (που προηγείται τώρα των Συντηρητικών στις δημοσκοπήσεις) κάνει λόγο για εθνικοποίηση, δημοκρατική ιδιοκτησία και δημοκρατική διαχείριση των βασικών κλάδων της οικονομίας. Συνθήματα που είναι εντελώς αντίθετα με το κυρίαρχο παγκοσμίως κλίμα στην οικονομία και την πολιτική.

Το πιο αξιοσημείωτο μάλιστα είναι ότι, αυτές οι ιδέες, παρά τον πόλεμο που δέχονται από το κατεστημένο και τα περισσότερα ΜΜΕ, φαίνεται, αν κρίνουμε από τις διεξαγόμενες δημοσκοπήσεις, να συναντούν την επιδοκιμασία της κοινής γνώμης.  Οι Βρετανοί ακούνε επί δεκαετίες για τα πλεονεκτήματα της ελεύθερης αγοράς. Έχουν όμως επίσης διαπιστώσει ότι τα ιδιωτικά τραίνα παθαίνουν πολύ ευκολότερα θανατηφόρα δυστυχήματα. Η «βαθειά Βρετανία» δεν ζει στον ρυθμό και το glamour του City, αλλά την διάλυση του κοινωνικού ιστού των πόλεών της, που έχει περιγράψει με τόση δύναμη ο Κεν Λόουτς στις ταινίες του. Αυτή η υφέρπουσα κοινωνική κρίση είναι εν πολλοίς υπεύθυνη και για την αναπάντεχη εκλογή του Κόρμπιν ως αρχηγού του Εργατικού Κινήματος από τη βάση και για μεγάλο μέρος της ψήφου υπέρ του Brexit και για το αποτέλεσμα των τελευταίων βουλευτικών εκλογών.

Τόσο ο ηγέτης των Εργατικών Κόρμπιν, όσο και ο σκιώδης Υπουργός του Οικονομίας McDonnell διακηρύσσουν ότι ο δημόσιος έλεγχος βασικών κλάδων της οικονομίας είναι τελείως απαραίτητος για οικονομικούς και οικολογικούς λόγους. Υπογραμμίζουν όμως παράλληλα ότι εννοούν δημοκρατικές μορφές διαχείρισης των επιχειρήσεων που θα επανέλθουν υπό δημόσιο έλεγχο και όχι την υπαγωγή τους στις γνωστές, τερατώδεις γραφειοκρατίες του Δημοσίου (ο όρος που χρησιμοποιούν για να τις περιγράψουν είναι «απομακρυσμένες», remote). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επιδεικνύει εξάλλου το Εργατικό Κόμμα για τους συνεταιρισμούς.

Όπως τόνισε ο McDonnell σε πρόσφατο συνέδριο που οργάνωσε το Εργατικό Κόμμα για τα μοντέλα εναλλακτικής ιδιοκτησίας, το κόμμα του αποβλέπει να θέσει υπό καθεστώς δημοκρατικής ιδιοκτησίας και δημοκρατικής διαχείρισης τις δημόσιες υπηρεσίες, στα χέρια των εργαζομένων κατά τρόπο ανεπίστρεπτο, ώστε να μην μπορέσουν ξανά να τους τις πάρουν. Η δημοκρατική ιδιοκτησία των Εργατικών προβλέπει μεγαλύτερο ρόλο για τους εργαζόμενους και την κοινή γνώμη στη διαχείριση των επιχειρήσεων. Το θέμα αυτό μελετά τώρα το New Economics Foundation (NEF), που αναμένεται να παρουσιάσει την έκθεσή του στους ερχόμενους μήνες. Η έκθεση θα περιλαμβάνει και μια ανάλυση του υπάρχοντος συνεταιριστικού τομέα, αντλώντας και από τη σχετική διεθνή εμπειρία.

Από την πλευρά του ο Τζέρεμι Κόρμπιν τονίζει ότι ο δημόσιος έλεγχος του βρετανικού ενεργειακού τομέα είναι ο μόνος τρόπος να γίνει αγώνας εναντίον της κλιματικής αλλαγής. Για να αντιμετωπίσουμε ένα τέτοιο φαινόμενο, τόνισε ο αρχηγός των Εργατικών, πρέπει να πάρουμε μέτρα τόσο ριζικά όσο αυτά που πήρε η κυβέρνηση Atlee το 1945 για να ανοικοδομήσει τη Βρετανία μετά τον πόλεμο. Για να γίνουμε πράσινοι, πρέπει να ελέγξουμε την ενέργεια, αλλά δεν μπορεί οι εργαζόμενοι να πληρώσουν τη νύφη, διακήρυξε, εξαγγέλλοντας ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα επανεκπαίδευσης και απασχόλησης για τους εργαζόμενους που θα μετακινηθούν λόγω της μετάβασης του ενεργειακού τομέα.

Το ενεργειακό πρόγραμμα των Εργατικών προβλέπει ισχυρή αποκέντρωση του τομέα, απαγόρευση της τεχνολογίας του fracking, μόνωση τεσσάρων εκατομμυρίων κατοικιών και παροχή του 60% των ενεργειακών αναγκών από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το 2030.

Αν το Εργατικό Κόμμα εφαρμόσει τέτοιες ιδέες, τότε μια ενδεχόμενη νίκη του στις επόμενες εκλογές θα εγκαινιάσει μια πολύ μεγάλη και διεθνούς σημασίας εμπειρία σε μια μεγάλη ευρωπαϊκή χώρα. Το μεγάλο πρόβλημα βέβαια που αντιμετωπίζουν τέτοια «πειράματα» είναι η εχθρότητα του διεθνούς περιβάλλοντος.