Ελληνικό τοπίο γειάσου

Η Ελλάδα «τζιράρει» με το ελληνικό τοπίο, διαφημίζει τη μοναδικότητά του, προσπαθεί να προσελκύσει τουρίστες ή να κρατήσει τους εγχώριους εντός των τειχών... Η Ελλάδα επιδίδεται σε εγχειρήματα καλωπισμού και αισθητικών αναπλάσεων σε όλες τις κλίμακες , στην ατομική, στην τοπική και συνοικιακή, σε περιοχές εξοχικών κατοικιών , χωριών και πόλεων, ξοδεύοντας σεβαστά ποσοστά του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα όμως διατηρεί μια στενά χρησιμοθηρική έως «οπισθοδρομική» αντίληψη για την αισθητική του μείζονος χώρου, παραμένοντας δέσμια παλαιομοδίτικων και «λειτουργιστικών» ιδεών : Ο χώρος της είναι ενδιαφέρων διότι μπορεί να είναι πεδίο οδοποιίας, διότι μπορεί να σωρεύσει μπάζα, λατομικά και μεταλλευτικά προϊόντα, διότι μπορεί να φιλοξενήσει ανεμογεννήτριες, ηλεκτρικά δίκτυα, αποθήκες και βιομηχανίες. Γενικώς η Ελλάδα θεωρεί το «φαίνεσθαι» του χώρου σαν δευτεροκλασάτο ζήτημα, της αρμοδιότητας λογίων ή τουριστοκυνηγών...

Σε μια πρώϊμη εξέγερση εναντίον της «λειτουργιστικής» αντίληψης στη δεκαετία του 1950, αρχιτέκτονες και διανοούμενοι όπως ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Γαβριήλ Βαγιανός και ο Αριστομένης Προβελέγγιος, προκάλεσαν το «Πρώτο ψήφισμα Προστασίας του Ελληνικού Τοπίου» και δημιούργησαν μια «Επιτροπή Προστασίας του Εθνικού Τοπίου». Αυτή η ενδιαφέρουσα κίνηση δεν είχε διάρκεια, μέσα σε συνθήκες πυρετικής ανοικοδόμησης και χωροταξικής ασυδοσίας, όμως οι «βολές» εναντίον της κατασκευαστικής μπαναλιτέ και της απαρτίωσης των φυσικών σκηνικών ουδέποτε έπαψαν. Μία από αυτές τις «βολές», κανονικό «τρίποντο» από τη μακρινή απόσταση μιας οικολογικής διανόησης παραπεταμένης στο κοινωνικοπολιτικό περιθώριο , ήταν εκείνη που εκτόξευσε ο αείμνηστος Γιώργος Ντούρος (1948-2008). Ο Ντούρος παρουσίασε την άποψή του εναντίον της δημιουργίας χιονοδρομικού κέντρου στο Φαλακρό Όρος της Δράμας με μια εξαιρετική φωτογραφία, με λεζάντα τη προσφώνηση του εκκλησιαστικού ποιητή των «Χαιρετισμών» προς τη Θεοτόκο : «ΧΑΙΡΕ ΟΡΟC ΑΛΑΤΟΜΗΤΟΝ»! Όταν ακόμη και μια τέτοια προσφώνηση προς την «πρώτη κυρία» του Χριστιανισμού , αναγνώριζε ως αξία την αρτιότητα του βουνού, το διακριτικό μήνυμα του διαπρεπούς δασολόγου πήγαινε κατευθείαν στους αισθητικά ευαίσθητους : Η διατήρηση της μορφής του χώρου έχει αξία. Η διατήρηση της μορφής του χώρου συνεπάγεται περιφρούρηση των «οικολογικών λειτουργιών» του. Η λειτουργία συνδέεται με τη μορφή .

Το τοπίο είναι μια γενικότερη έννοια, μέσα από την οποία δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το «ηχοτοπίο» και την «κακοδιαχείρισή» του από τους λεβεντοτσόγλανους που κάνουν μότοκρος στην Πάρνηθα . Το τοπίο δεν είναι είδος ταριχεύσιμο, δεν είναι ένα – Μη-μου-άπτου Μουσείο, αλλά είναι οπωσδήποτε εξελίξιμο, συνδιαχειρίσιμο και συνεκτιμητέο με άλλες ζωτικές ανάγκες. Το τοπίο είναι ποιότητα ζωής, ομορφιά όχι υποδεέστερη αυτής που εισπράττουν οι άνθρωποι στις προσωπικές τους σχέσεις ....

Απόσπασμα από δημοσίευμα στην ΑΥΓΗ στις 13.11.2008

Η φωτογραφία είναι της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας